HIV cz. 3. Fakty i mity

W trzeciej i ostatniej części swojej pracy Autor jak na dłoni podaje nam gotowe odpowiedzi na proste i jakże często zadawane pytania. Można tę część potraktować jak swoiste internetowo-instrukcyjne FAQ (Frequent Asked Questions).

CZY TO PRAWDA, ŻE PROBLEM AIDS NALEŻY JUŻ DO PRZESZŁOŚCI?

• NIE, to nieprawda.Na świecie każdego dnia zakaża się około 6 tys. osób, a około 4,5 tys. osób umiera z przyczyn związanych z HIV/AIDS. W Polsce każdego roku wykrywanych jest kilkaset zakażeń HIV. To znaczy, że codziennie w Polsce 2 - 3 osoby dowiadują się o zakażeniu HIV. W większości są to osoby młode.

CZY NAPRAWDĘ KAŻDY MOŻE ZAKAZIĆ SIĘ HIV LUB MIEĆ AIDS?

• TAK. Każdy, bez względu na pochodzenie rasowe, religię lub orientację seksualną, jeśli prowadzi życie seksualne lub ma kontakt z zakażoną HIV krwią może nabyć zakażenie HIV. Ani płeć, ani wiek, ani wykonywany zawód czy spełniane powołanie nie chronią przed zakażeniem. Przed zakażeniem chroni znajomość dróg zakażenia i stosowanie metod zmniejszających ryzyko zakażenia.

CZY HIV PRZENOSI SIĘ PODCZAS SEKSU ORALNEGO?

• Pewne ryzyko istnieje. Tak jak pisałem wcześniej ryzyko zakażenia w takim kontakcie jest mniejsze, niż w przypadku kontaktu waginalnego, jednak jest – w literaturze medycznej opisano przypadki zakażeń HIV, do których doszło w następstwie kontaktów oralnych. Kontakty oralne pociągają za sobą także ryzyko zakażenia innymi chorobami, m. in. kiłą, rzeżączką.

CZY RYZYKO ZAKAŻENIA HIV W KONTAKTACH HETEROSEKSUALNYCH JEST TAKIE SAMO DLA KOBIET I MĘŻCZYZN?

• NIE. HIV znacznie łatwiej przenosi się z mężczyzn na kobiety, niż z kobiet na mężczyzn.Dzieje się tak, ponieważ nasienie zawiera zwykle więcej wirusa, niż wydzieliny kobiecych narządów płciowych, a różnice w budowie anatomicznej narządów płciowych powodują, iż powierzchnia błony śluzowej wrażliwej na zakażenie jest większa u kobiet, niż u mężczyzn. Mężczyzna po kontakcie seksualnym może też się dokładnie wymyć, wodą i mydłem, które niszczą wirus. Kobieta takiej możliwości nie ma.

CZY PREZERWATYWY NAPRAWDĘ ZMNIEJSZAJĄ RYZYKO ZAKAŻENIA HIV?

• TAK. Prezerwatywa dobrej jakości, właściwie założona, używana od początku do końca kontaktu seksualnego zmniejsza ryzyko zakażenia HIV u ponad 90%. Nie jest prawdą, iż prezerwatywy mają „mikropory”, przez które przedostaje się wirus i plemniki. Skuteczność prezerwatyw w zapobieganiu transmisji HIV potwierdzano wielokrotnie w badaniach prowadzonych wśród stałych par heteroseksualnych, w których jedno z partnerów było zakażone HIV, drugie nie: w parach, które konsekwentnie używały prezerwatyw przy każdym kontakcie seksualnym osoba niezakażona HIV pozostawała niezakażoną.

CZY PRZYCZYNĄ AIDS NAPRAWDĘ JEST HIV?

• TAK. HIV powoduje stopniowe niszczenie układu immunologicznego (odpornościowego) osoby nim zakażonej. Znaczne upośledzenie odporności powodowane przez wirus powoduje, iż organizm staje się bezbronny i zagrażają mu drobnoustroje, które nie powodują chorób u osób niezakażonych. Są to tak zwane infekcje oportunistyczne. Rozpoznanie jednej z takich chorób u osoby zakażonej HIV definiuje AIDS. Istnieje jednak niewielka grupa uczonych, głównie zajmujących się naukami podstawowymi w medycynie, a nie pacjentami, którzy negują związek przyczynowo-skutkowy między HIV a AIDS. Jednym krajem świata, w którym poglądy takie są uznawane oficjalnie była do niedawna Republika Południowej Afryki. Efektem jest to, liczba zakażeń okołoporodowych dzieci i zgonów spowodowanych AIDS rośnie w tym kraju dramatycznie. Istnieją dane mówiące, iż około 25% młodych ludzi w RPA zakażonych jest HIV, częściej dotyczy to kobiet.

CZY MOŻLIWE JEST WYLECZENIE HIV?

• NIE. Istniejące obecnie leki antyretrowirusowe nie są w stanie usunąć wirusa z organizmu osoby zakażonej, jednak zwalniają przebieg zakażenia poprzez hamowanie namnażania się wirusa. Właściwe stosowanie tych leków pozwala na przedłużenie życia osoby zakażonej HIV o 20 – 30 lat (od zakażenia). Jednak co jakiś czas docierają do nas informacje o kolejnych sukcesach w leczeniu nosicieli HIV albo pracach nad szczepionką przeciwko temu wirusowi. Udało się też już kilkakrotnie całkowicie pozbawić HIV dzieci, które zaraziły się nim od matki. Teraz udało się uwolnić od wirusa kolejne osoby - tym razem dwójkę dorosłych.

Do tej pory jedynym przypadkiem wyleczenia z nosicielstwa HIV był tzw. „berliński pacjent”,. Timothy Brown w 1995 roku odkrył, że jest nosicielem wirusa HIV. Latem 2006 rok dowiedział się, że zachorował także na białaczkę. Był leczony chemioterapią, jednak nowotwór powrócił i pozostała tylko jedna możliwość – przeszczep szpiku. Lekarze wpadli na pomysł, żeby znaleźć dawcę z genotypem odpornym na HIV. Nie było to łatwe, gdyż niewielu Europejczyków – około 1 procenta – jest nosicielem takiej mutacji. Udało się jednak znaleźć dawcę i po przeszczepie pacjent był wyleczony z białaczki, a co więcej, w jego organizmie nie dało się wykryć wirusa HIV. Na międzynarodowej konferencji poświęconej HIV i AIDS w Kuala Lumpur poinformowano właśnie o kolejnych osobach wyleczonych z nosicielstwa HIV. Pacjenci żyją w tej chwili już całkowicie bez leków ograniczających namnażanie się wirusa, a w ich organizmach nie można stwierdzić żadnych śladów infekcji. Jak do tego doszło?

Po raz kolejny wyeliminowanie wirusa HIV stało się możliwe dzięki przeszczepowi szpiku. U obu mężczyzn zdiagnozowano chłoniaka i lekarze byli zmuszeni przeprowadzić transplantację tkanki. Odbywa się to po uprzednim zniszczeniu własnego szpiku i jest procedurą obarczoną ogromnym ryzykiem powikłań, m.in. drastycznym spadkiem odporności. Niszczone są komórki układu immunologicznego, a to właśnie one są celem ataków wirusa HIV. Obu mężczyzn udało się wyleczyć z choroby nowotworowej. Po tym sukcesie przyszedł czas na poszukiwania wirusa HIV. Okazało się, że lekarze nie byli w stanie wytropić go w organizmach pacjentów. Niestety z powodu ciężkich powikłań tego rodzaju terapii nie da się póki co stosować powszechnie u osób nie będących jednocześnie pacjentami onkologicznymi.  

CZY ISTNIEJE SZCZEPIONKA CHRONIĄCA PRZED ZAKAŻENIEM HIV?

• NIE. Wprawdzie badania nad szczepionką profilaktyczną trwają, jednak dotychczasowe próby nie zakończyły się powodzeniem. Zanim pojawi się skuteczna szczepionka, jeśli okaże się to możliwe, jedynym sposobem ochrony przed HIV pozostaje wiedza o drogach zakażenia, sposobach zmniejszania ryzyka i stosowanie tej wiedzy w życiu.

CZY HIV MOŻE PRZETRWAĆ POZA ORGANIZMEM CZŁOWIEKA?

• HIV jest wirusem, który do życia potrzebuje organizmu człowieka. Poza organizmem szybko ginie. Niszczą go wszelkie środki dezynfekcyjne, także woda z mydłem. Ginie szybko w wyższych temperaturach (powyżej 56’C po kilku minutach, w 100’C – natychmiast – co nie oznacza aby polewać się wrzątkiem w przypadku kontaktu z zakażonym materiałem).

CZY TRANSFUZJA KRWI JEST BEZPIECZNA?

• W krajach rozwiniętych, także w Polsce, każda porcja krwi oddanej w stacjach krwiodawstwa badana jest w kierunku zakażenia HIV. Zmniejsza to znacznie ryzyko przeniesienia zakażenia. W Polsce od roku 1995 r. nie stwierdzono przypadków zakażeń poprzez transfuzje krwi. Transfuzje krwi i czynników krwiopochodnych mogą nieść za sobą ryzyko zakażenia HIV w krajach rozwijających się.

CZY BYCIE DAWCĄ KRWI JEST BEZPIECZNE?

• W krajach rozwiniętych, w których używa się sprzętu jednorazowego użytku nie można zakazić się w ten sposób. Polska jest także krajem bezpiecznym dla krwiodawców. Jednak w krajach rozwijających się takie ryzyko może się pojawić.

CZY WIZYTA U DENTYSTY NIESIE RYZYKO ZAKAŻENIA?

• Leczenie dentystyczne nie powinno nieść ze sobą żadnego ryzyka pod warunkiem, że wszystkie narzędzia są sterylizowane po każdorazowym użyciu oraz stosowane jest postępowanie chroniące przed przenoszeniem infekcji. Nie ma żadnych doniesień ze świata, by do zakażenia mogło dojść w następstwie leczenia stomatologicznego. Jedynym wyjątkiem jest historia z Florydy (USA) z roku 1990, kiedy to wśród kilkorga pacjentów chorego na AIDS stomatologa stwierdzono zakażenia HIV. Jednakże nie udało się wykazać, czy winny był stomatolog, czy jego pacjenci w inny sposób nabyli zakażenie, do czego się nie przyznali. Nigdy później nic podobnego się nie zdarzyło.

CZY OSOBY ZAKAŻONE HIV MOGĄ MIEĆ DZIECI?

• TAK. Jeśli kobieta zakażona HIV wie o swojej infekcji, podczas ciąży pozostaje pod opieką nie tylko ginekologa-położnika, ale także specjalisty od terapii AIDS, wówczas szanse na urodzenie zdrowego dziecka wynoszą ponad 99%. W przypadku pary, w której zakażony HIV jest mężczyzna również możliwe jest bezpieczne posiadanie dzieci. Plemniki nie przenoszą wirusa, który znajduje się w innych komórkach płynu nasiennego. Dokładne „wypłukanie” plemników (opracowano metody pozwalające na to) i podanie ich kobiecie chroni ją przed zakażeniem. A jeśli kobieta nie będzie zakażona HIV, dziecku nic nie grozi. W Polsce jest już kilkanaścioro dzieci, które przyszły na świat dzięki tej procedurze, kilka niezakażonych żon zakażonych HIV mężczyzn jest w ciąży. Wszystkie te kobiety nie są zakażone HIV.

Mam nadzieję, że ten jakże obszerny artykuł rozwiał choć część Waszych wątpliwości na temat HIV. Jeśli macie jakieś pytania zapraszam do dyskusji i zadawania ich mi osobiście na FB. Poniżej podaję Wam link do strony na której można dowiedzieć się nieco o lekach stosowanych w profilaktyce i leczeniu zakażenia HIV: www.poz.com/drug_charts/hiv-medications . Bawcie się zdrowo i zabezpieczajcie się.

Autor jest specjalistą zdrowia publicznego, promocji zdrowia i edukacji zdrowotnej w zakresie profilaktyki STD oraz zachowań seksualnych. Zawodowo pracuje w swoim pierwotnym zawodzie, jako pielęgniarz. W prywatnym zakresie prowadzi badania i obserwacje seksuologiczne i zdrowotne. Ma słabość do brodatych facetów w okularach, skórzaków oraz garniturowców. Lubi sernik i kawę.